Święto POLSKIEGO TEATRU w New Britain z LEKARSTWEM na widowni

  Dla nikogo chyba nie jest tajemnicą, że nasz rodzimy teatr stał się ostatnio przedmiotem nie merytorycznej dyskusji, a nawet awantur. Jedni głoszą jego upadek, inni bezkrytycznie zachwycają się tym, cokolwiek zrobią modni reżyserzy. Zdecydowana większość publiczności dzieli się natomiast na tych, którzy się oburzają, narzekają, protestują, i tych, którym teatr staje się coraz bardziej obojętny. Nie ukrywam więc, że podczas takich chwil jak te, które miały miejsce w sobotni wieczór, 15 września 2018 roku, w audytorium New Britain High School, wróciła moja wiara w to, że  teatr żyje i nadal jest ważną częścią naszej kultury. 

 Chwile, o których piszę to czas spędzony na bliskim obcowaniu ze sztuką Ronalda Harwooda pt. "Garderobiany" w reżyserii Adama Sajnuka, którą zaprezentowali lokalnej Polonii artyści Teatru Narodowego z Warszawy.

                    
Nie od dziś wiadomo, że istnieją spektakle  -  podobnie jak ludzie -  które pojawiając się w życiu, powodują trzęsienie duszy. Nie jest ich wiele i nie zdarzają się często, ale gdy już się je zobaczy, nic nie jest jak dawniej. W moim odczuciu sztuka "Garderobiany" idealnie wpisała się w ten opis. Może to moje zamiłowanie do zjawiska teatru w teatrze, może ogromna doza podziwu, sympatii i szacunku dla głównych bohaterów, ale po wyjściu z sali czułam, że brałam udział w czymś naprawdę fascynującym. Dziś, z perspektywy czasu śmiem twierdzić, że było to Święto Teatru w New Britain! Z wielu powodów.
                   

   I do tego ta CISZA. Publiczność, wsłuchując się w każdą wypowiadaną przez aktorów frazę (grali klasycznie, bez miniaturowych mikrofonów), z ogromnym skupieniem wyczuwała zróżnicowany ładunek emocji poszczególnych odsłon,  i - co ważne - nie przeszkadzała scenicznemu życiu. Nie było rozpraszających szeptów, a także "śmiałków" z aparatami fotograficznymi i telefonami komórkowymi. Pozostaję także wciąż pod wrażeniem rozmów z naszymi czytelnikami, które niezbicie dowodzą, że część wątpiących w sens organizowania takich wydarzeń - przekonała się, że warto. Jednych urzekł fakt obcowania na żywo z mistrzami polskiej sceny, innych  - TAKŻE głębia znaczeń tego przedstawienia i doskonałe aktorstwo całego zespołu. Tak czy owak, chyba nikt nie był zawiedziony. Śmiem twierdzić, że aktorzy także. Tuż po zakończeniu przedstawienia miałam bowiem okazję usłyszeć z ust kierownika sceny budujące i wymowne zdanie:" Mieliśmy dziś publiczność, o której mówimy LEKARSTWO".  

   Tak się składa, że  słowa te w doskonały sposób korespondują z przesłaniem sztuki Harwooda, mówiącym o tym, że  teatr to  fabryka pięknych złudzeń, którymi karmią się nie tylko widzowie, ale także aktorzy,  zawieszający się pomiędzy prawdą własnego życia a prawdą teatru. Jakże klarownie brzmiały w ten sobotni wieczór słowa tytułowego garderobianego - Normana, w którego postać wcielił się Janusz Gajos: "Miałem kiedyś przyjaciela, który mówił: Norman, nie obchodzi mnie to, że w pierwszym rzędzie siedzą tylko trzy osoby, albo, że widownia śmieje się nie wtedy, kiedy powinna i odwrotnie; zawsze jest tam jeden człowiek, może tylko jeden, który na pewno doceni i zrozumie. I dla niego gram."

   Spektakl "Garderobiany" okazał się sztuką o ulotności teatru, o artystycznym życiu, które jest jak rollercoaster, istna sinusoida - raz sukces i zachwyty, raz druzgocąca klęska. To przedstawienie o osobistym i artystycznym spełnieniu, o samotności aktorów, lojalności i międzyludzkich grach za kulisami; o pragnieniu bycia wielkim, które może doprowadzić do szaleństwa; o skutkach bezlitośnie upływającego czasu, a także o szarych eminencjach sceny, czyli o osobach, które mimo niewystawiania się na światła reflektorów, tworzą podstawę, bez której teatr nie mógłby istnieć.

   Nie będę się rozpisywała o wzruszającym duecie dwóch głównych aktorów: Jana Englerta, grającego postać Sira (schorowanego, zmęczonego życiem i wyczerpanego pracą na scenie aktora), a także Janusza Gajosa, wspomnianego już  tytułowego  garderobianego (przyjaciela mistrza sceny, świadka rozpaczliwych zmagań artysty z samym sobą i nierozumiejącym go światem). Czuję bowiem, że wszystko co mogłabym napisać o ich rolach, mogłoby brzmieć trywialnie. Bo tacy, jakimi oni są, po prostu wiedzą co do nich należy. Tym bardziej w tej opowieści. W dużej przecież mierze mówiącej o istocie zawodu, który od wielu lat wykonują... Przyznam szczerze, że były takie momenty, w których zadawałam sobie pytanie: "Czy to jeszcze Sir czy już Jan Englert? "

   Ponieważ przypadło mi w udziale stać za kulisami tuż przed finałem przedstawienia (w oczekiwaniu na moment podziękowania artystom i wręczenia im symbolicznych kwiatów) nie mogę jednak nie napisać o  tym, że obaj mistrzowie tak mocno utożsamiali się ze swoimi postaciami, że za sprawą doboru dodatkowych, nieistniejących w scenariuszu (!!!)  środków scenicznego wyrazu, przedłużyli spektakl. Wspomniany już przeze mnie kierownik sceny skomentował to następująco: "Nie chcą zejść ze sceny. Zagrywają się. Nieczęsto im się to zdarza..." A jednak zdarzyło się. Właśnie u nas. 

    Z racji faktu, że przygotowuję ten tekst w niedzielę, 23 września, czyli w dniu, w którym Janusz Gajos rozpoczął 80 rok życia (!) -  muszę dodać, że -  jakby wbrew biologii - to on napędzał swoją energią akcję tego dramatu, i to on rozsadzał ją od środka. Choć od lat podziwiam jego kreacje aktorskie to ? w moim odczuciu - tego właśnie wieczoru zaprezentował wszystko, co składa się na  jego sceniczny geniusz. Jakby na pożegnanie z polonijną publicznością... Wspomniał bowiem za kulisami, że to jego ostania "służbowa podróż" za ocean.

                      

                           

                       

                     

                     
                       
                     

Nasza pamięć przechowa go na długo, nawet na bardzo długo. A może na zawsze...

Fot. Tomasz Urbanek / Teatr Narodowy/,  Stasia Rodriguez i Ryszard Kuzio /Polski Express/